Seminaries: Maatschappelijk engagement in architectuur- & stedenbouwkundige opleidingen
Op 23 januari en 13 mei 2024 organiseerde het Vlaamse Netwerk voor Service-Learning in Hoger Onderwijs twee seminaries voor docenten uit opleidingen architectuur en stedenbouw. Tijdens deze twee sessies gingen we samen in gesprek over de mogelijkheden van service-learning in architectuur- en stedenbouwkundige opleidingen, en werden enkele inspirerende praktijken uit de discipline gedeeld.
Op zoek naar discipline-specifieke voorbeelden van service-learning
Het Vlaams Netwerk voor Service-Learning in Hoger Onderwijs organiseert jaarlijks een netwerkevent tijdens welke docenten en onderwijsondersteuners uit de verschillende Vlaamse partnerinstellingen samenkomen om samen kennis en expertise uit te wisselen over de service-learning pedagogie. Tijdens dit jaarlijkse netwerkevent worden service-learning vakken voorgesteld uit een brede waaier van opleidingen en disciplines. Die voorbeelden zijn erg inspirerend, maar blijven soms nogal abstract en moeilijk toepasbaar op de eigen onderwijspraktijk.
Veel docenten staan open om kennis te maken met service-learning en om te experimenteren met de pedagogie in hun eigen vakken. Echter, vaak vinden ze het moeilijk om in te schatten hoe zo’n service-learning vorm kan krijgen in hun eigen opleiding. Een service-learning workshop of seminarie specifiek gefocust op een bepaalde opleiding kan daarop een antwoord bieden. In september 2022 organiseerde het Vlaamse service-learning netwerk een eerste discipline-specifieke service-learning workshop voor docenten in de lerarenopleiding. Daaraan namen 15 lerarenopleiders deel van verschillende Vlaamse hogeronderwijsinstellingen. Een tweede traject ging van start in 2024, deze keer met docenten uit de opleidingen architectuur en stedenbouw. Er werden twee seminaries met deze groep georganiseerd, op 23 januari en 13 mei.
Seminarie 1: service-learning methodieken & design as politics
Als introductie op het eerste seminarie gaf Kaat Somers, coördinator van het Vlaams Netwerk voor Service-Learning in Hoger Onderwijs, een korte introductie over service-learning en maatschappelijk engagement in het Vlaamse hoger onderwijs. Daarop volgend werden twee parallelsessies georganiseerd over twee thema’s. In de sessie ‘Methoden voor maatschappelijk engagement’ kwamen voorbeelden aan bod van onderwijs- en onderzoekspraktijken van verschillende Vlaamse architectuur- en stedenbouwkundige opleidingen uit het netwerk. Tijdens de sessie stonden de verschillende vormen van maatschappelijk engagement van studenten, en de manieren waarop partners betrokken kunnen worden centraal.
In de sessie ‘design as politics’ werden praktijkvoorbeelden gedeeld waarin structurele ongelijkheid en politieke vraagstukken mee aan de basis liggen van de service-learning ervaring. ‘Design’ als politieke taal en de impact van architectuur en stedenbouw op de samenleving kwamen aan bod.
De presentaties gaven aanzet tot inspirerende gesprekken, die ‘goesting’ gaven om de discussies verder te zetten tijdens een tweede sessie.
Seminarie 2: institutionalisering van maatschappelijk engagment & practice boosts
Na het eerste seminarie toonden verschillende deelnemers interesse in hoe service-learning en maatschappelijk engagement institutioneel ingebed kan worden. Dit werd dan ook het topic van het tweede seminarie. Tijdens de sessie van 13 mei werden drie voorbeelden van institutionalisering in het Vlaamse hoger onderwijs voorgesteld: we kregen inkijk in de werking van de Gentse Stadsacademie, het instellingsbrede civic reflectievak aan de UHasselt, en de instutionaliseringsacties aan de faculteit Architectuur van de KU Leuven.
In een tweede deel organiseerden we twee ‘practice boosts’: twee opleidingsonderdelen werden voorgesteld aan de hand van een SWOT-analyse. Samen dachten we na over hoe deze vakken verder versterkt kunnen worden vanuit een service-learning perspectief. We spraken over de samenwerking met partners, en over de kracht van ‘design thinking’ als creatieve methode voor het ontwikkelen van service-learning vakken.