HOGENT ont-moet en verbindt
In het eerste semester van het academiejaar 23-24 ging binnen MT2 van de opleiding bachelor in de orthopedagogie van HOGENT een nieuw opleidingsonderdeel van start dat helemaal past onder de noemer community service learning. Studenten kregen de keuze tussen acht ‘maatschappelijke projecten’ in Vlaanderen of drie ‘korte internationale mobiliteiten’ in het buitenland. In deze blog hebben we het in het bijzonder over die binnenlandse projecten. We staan stil bij de aanpak, de doelstellingen, de uitwerking en blikken ook terug op de eerste resultaten en ervaringen.
Concept & doelstellingen
De opleiding had al enige ervaring opgebouwd met maatschappelijke dienstverlening via het project Spelewijs, waarbij studenten gedurende één semester in de vorm van een buddy-systeem kleuters en lagere schoolkinderen uit gezinnen in kwetsbare situaties ondersteunden vanuit hun noden en aspiraties. Bij het ontwerp van een nieuw curriculum werd ervoor gekozen alle studenten de mogelijkheid te bieden om te participeren aan een maatschappelijk project. Vanuit de verschillende teams die de opleiding rijk is, werd telkens een ‘maatschappelijk project’ uitgewerkt rond een welbepaald thema.
Acht maatschappelijke projecten
Kernwoorden bij het uitwerken van de projecten waren: focus op inclusie en participatie, vertrekkende vanuit een grondhouding van presentie (aanwezige aandacht), in co-creatie met de cliënt, krachtgericht, waar mogelijk gebruik maken van creatieve methoden en technieken en bij voorkeur resulterend in een duurzaam concept. Op die manier werden acht projecten uitgewerkt in nauwe samenwerking met het werkveld:
(1) In het project ‘Ruimte voor zorg’ gaat een student samen met een persoon met een beperking uit een woonzorgsetting op pad in en rond die setting om de sociaal-ruimtelijke omgeving te verkennen en de aspiraties, drempels en mogelijkheden tot betekenisvol ontmoeten te exploreren.
(2) Het project ‘Lotus’ koppelt studenten aan mensen met een psychische kwetsbaarheid en laat hen hun netwerk en mogelijkheden tot vrije tijd onderzoeken met de bedoeling om ondergesneeuwde talenten te activeren;
(3) ‘Onbeperkt buiten’ gebruikt de natuur als plaats waar mensen van verschillend pluimage verbinding met elkaar en met de natuur vinden via activiteiten.
(4) Het project ‘Cultuur en vrije tijd’ zet in op het wegwerken van drempels voor mensen met een beperking in hun beleving van cultuur.
(5) Het project ‘Over muren en bruggen’ poogt muren te slopen en bruggen te bouwen of te herstellen tussen ex-gedetineerden of geïnterneerden en de samenleving.
(6) Het project ‘Renkontu’ verbindt studenten met anderstalige nieuwkomers om hun nieuwe omgeving te verkennen en op zoek te gaan naar verbinding en betekenisvolle activiteiten.
(7) ‘Spelewijs’, hierboven reeds aangegeven, legde de kiem van dit project vanuit de ervaringen van studenten met kinderen uit kwetsbare gezinnen.
(8) In het project ‘TuinconnecT’ engageren studenten zich om de campussite van de hogeschool (meer specifiek het T gebouw) te integreren in de buurt via de aanleg van een gemeenschappelijke moestuin.
“Tussen alle verwording van menselijke verhoudingen houdt de goedheid stand. Ze blijft mogelijk, ook al kan ze nooit een systeem of sociaal regime worden. Elke poging om het menselijke helemaal te organiseren is tot mislukken gedoemd. Het enige wat levendig overeind blijft is de kleine goedheid van het dagelijks leven.” – Levinas, de kleine goedheid
De praktische uitwerking
Studenten gaan gedurende het semester ongeveer 40 uur aan de slag met personen met ondersteuningsnoden, als buddy of in groep. Elk project voorziet in acht leerpaden van telkens twee uur waarbinnen de theoretische en methodische kaders rond de hogergenoemde algemene thema’s (inclusie, participatie, grondhouding van presentie, etc.) alsook een aantal voor het project specifieke leerinhouden digitaal worden aangeboden. Elk leerpad eindigt met een verwerkingsopdracht die deze kaders verbindt met de praktijk. Deze verwerkingsopdrachten vormen samen de inhoud van het portfolio, waarin de student zijn/haar/hun ervaringen bewaart en creatief vorm geeft.
Dit portfolio, gekoppeld aan een logboek, dient als basis voor de coachingsessies, die begeleid worden door lesgevers van de opleiding. Er is één coach per tien studenten. Studenten worden op het einde van het traject uiteindelijk geëvalueerd op basis van het portfolio. Binnen het opleidingsonderdeel werd er ook ruimte voorzien voor wat we de ‘creatief maatschappelijke meerdaagse’ noemen. Deze driedaagse extra muros verbindt een divers aanbod aan creatieve werkvormen met relevante maatschappelijke en beleidsmatige thema’s met de bedoeling deze thema’s en werkvormen waar mogelijk in te brengen en te delen met de cliënten tijdens het project.
Een eerste evaluatie
Dit concept en de daaraan gekoppelde projecten is tijdens het eerste semester een eerste keer geïmplementeerd en uitgerold en is aan een grondige evaluatie toe. We brengen de komende maanden in kaart wat goed liep en wat moeilijk liep bij de verschillende partijen en brengen de nodige aanpassingen aan voor volgend academiejaar. Momenteel is het nog te vroeg om al grote conclusies te trekken en dient ook het werkveld nog bevraagd te worden. Wel kunnen we uit de eerste reacties van studenten en coaches opmaken dat het werkplekleren zelf en het contact met de hulpvragers door alle partijen als heel positief werden ervaren, maar dat er nog heel wat kan verbeteren op vlak van praktische organisatie. Zowel studenten als coaches vonden dat meer coaching en een beperking van het aantal leerpaden aangewezen zou zijn. Het gebruik van portfolio, logboek en evaluatiekaart is zeker aan een vereenvoudiging toe en een aantal skills, zoals reflectie en het leren omgaan met onvoorspelbaarheid, die niet in de initiële doelstellingen waren opgenomen, maar wel een belangrijke kern vormen van het project, mogen gerust meer waardering krijgen. Graag zouden we willen komen tot portfolio’s om te koesteren, een creatief pareltje met getuigenissen van alle prille leerervaringen rond inclusie en participatie.
Yvan Houtteman
Docent filosofie & orthopedagogie
Meer weten over service-learning aan HoGent? Neem contact op via muriel.dewolf@hogent.be
