Service-learning in hoger onderwijs – de samenleving als krachtige leeromgeving

Scholen worden onvermijdelijk beïnvloed door hun omgeving en de leefomstandigheden van hun leerlingen en hun families. Het opzet van het VUB-vak ‘Urban Education’ bestaat er dan ook in om (toekomstige leden van) schoolteams en onderwijsprofessionals op een onderzoekende manier inzicht te laten verkrijgen in de interactie tussen school en grootstad en relevante factoren zoals leefomstandigheden en sociaaleconomische ongelijkheden.

‘Urban Education’ is ingevuld als een stadslabo, waarin studenten worden ondergedompeld in debatten rond grootstedelijk onderwijs aan de hand van (academische) vakliteratuur, workshops, een stadswandeling en observatiebezoeken. De grootstedelijke realiteit wordt hierbij als leeromgeving gebruikt, dankzij actieve inbreng van schoolleiders, leerkrachten, leerlingen en andere stakeholders zoals middenveldorganisaties. Het stadslabo wordt ingeleid aan de hand van referentiekaders over onderwijs in een “superdiverse” grootstad, onderwijs/schoolvisie(s), leren samenwerken in team en professionele identiteit. Vervolgens trekken studenten in teamverband op onderzoek uit.

De observaties en ervaringen dagen hen uit om de dagelijkse klas- en schoolpraktijk, ingebed in de grootstad, in relatie te brengen met hun (toekomstige) professionele identiteit en visie op onderwijs. De resultaten van het gevoerde verkennend onderzoek worden onder de vorm van een academische poster gerapporteerd. In een individuele paper gaan studenten dieper in op hun (evoluerende) onderwijsvisie. Reflectiesessies zorgen voor een brug tussen praktijkervaringen en referentiekaders en handvaten om het eigen professioneel handelen te versterken.

Binnen het kader van de Europese universiteitsalliantie EUTOPIA wordt het vak ‘Urban Education’ in een internationaal comparatief perspectief geplaatst, door studenten en academici uit diverse Europese grootsteden en verbonden aan acht verschillende universiteiten samen te brengen. In 2023 werd gesleuteld aan een cross-campus ‘Blended Intensive Programme’ (BIP), waarbij synchrone en asynchrone online leeractiviteiten gecombineerd worden met een fysieke projectweek. Na de 2023 pilot in Brussel (Vrije Universiteit Brussel) is de verdere uitrol van deze BIP Urban Education voorzien in Parijs-Gennevilliers (CY Paris:2024) en Ljubljana (University of Ljubljana: 2025). Voor meer informatie, zie: Urban Education – Eutopia (eutopia-university.eu)

“The aim is to move from ‘bonding’ to ‘bridging’, offering students a chance to pool and integrate expertise from different domains to tackle urban challenges.” – docent Joost Vaesen